Bovenlichten >> Kernwoord: Bovenlicht

• 

  

  Beschrijving bovenlichten

  Bovenlichten kwamen in zwang nadat de gang als entree en toegang tot de belendende vertrekken het vroegere ‘met de deur in huis vallen’ had vervangen. Dit bovenlicht bracht licht in de duistere gang en dit venster boven de voordeur werd vanaf het midden van de 18e eeuw soms voorzien van een ornament. Een dergelijke versiering verleende het pand allure en het aanzien van het ontroerend goed vergrootte uiteraard de status van de bewoner.

  Deze geornamenteerde bovenlichten zijn in onze gemeente nu nog aanwezig maar verdienen alle aandacht en zorg. Dit geldt vooral voor de aan weer en wind blootgestelde houten exemplaren. Voor de onderstaande decoratieve versiering, te vinden aan de Hamrikkerweg in Nieuw Scheemda, is het jammer genoeg al te laat:

• 

  

  Noorderstraat 21

  De levensboom in het bovenlicht van Noorderstraat 21 vertoont, zoals gebruikelijk, een rechtopstaande stam met een weelderig gestileerd wortelstelsel en een kruin van bescheiden omvang. Dit kunstig door een professionele vormgever ontworpen exemplaar is van gietijzer vervaardigd en daardoor, hoe fraai ook, niet als uniek te bestempelen.
  Deze seriematig geproduceerde levensbomen komen in groten getale voor en zijn moeilijk te dateren.

• 

  

  Hoofdstraat 117

  Het bovenlicht van Hoofdstraat 117 bevat een liggende leeuw, symbool voor waakzaamheid (slapen met open ogen), behoedzaamheid (het verwijderen van sporen met de staart) en barmhartigheid (het sparen van de tegenstander). Ook wordt de leeuw gezien als bewaker van poorten en domeinen. De landbouwer wiens voorgevel een dergelijk bovenlicht bevatte zal zich zeer wel met dergelijke deugden hebben kunnen vereenzelvigen.
  De kozijnen en fraaie deuren zijn van typisch laat 19e eeuwse eclectische neostijl: een allegaartje van motieven uit vroegere stijlperioden,

• 

  

  Hoofdstraat 91

  De liggende leeuw van Hoofdstraat 91 verschilt in vorm duidelijk met de leeuw van Hoofdstraat 100. Ook de overige uit hout gesneden sculpturen met de leeuw als onderwerp blijken bij vergelijking unieke exemplaren.
  Ter plaatse wordt wel eens ten onrechte beweerd dat de leeuw (waakzaamheid) een aanduiding zou zijn dat op dit adres een bestuurslid van het vroegere hoogheemraadschap heeft gewoond.

• 

  

  Hoofdstraat 94

  Hoofdstraat 94

  Een bijzonder gietijzeren bovenlicht bevindt zich boven de deur van Hoofdstraat 94: een centrale “vaas” met verfijnde acanthuskrullen. De afgeronde hoeken van het entreekozijn komen in de tweede helft van de 19e eeuw in de mode en dit ornament stamt ook uit die tijd.

• 

  

  Zuiderstraat 63

  Een uniek bovenlicht vinden we boven de voordeur van de boerderij Zuiderstraat nr. 63: twee wapenschilden omstrengeld door acanthusblad. Een site-bezoeker merkte op dat het hier de wapens “rozen en lelie” van de fam. Klugkist en “leeuwen” van de fam. Sierts betreft. In 1836 trouwde bewoner Tjark Luitjen Boelema met Siebentje Sierts Klugkist.

• 

  

  Heiligelaan 97

  Heiligelaan 97: het huis is eind 20e eeuw grondig gerestaureerd waarbij het bovenlicht niet werd vergeten en voorzien van een, naar oude voorbeelden, zeer smaakvol vormgegeven gevulde bloemenvaas. De kartelrandversiering komt ook voor in 19e eeuwse gietijzeren voorgangers.

• 

  

  Kerkstraat 92

  Er bevindt zich een zeer apart bovenlicht boven de deur van het pand Kerkstraat 92. De deur met ovale cartouche is waarschijnlijk in het eerste kwart van de 19e eeuw geplaatst en vormt een smaakvolle combinatie met het bovenlicht voorzien van een door de houtsnijder bijzonder origineel gesneden levensboom.

• 

  Rustenbroek Kerkstraat Zuidbroek

  

  Rustenbroek Kerkstraat Zuidbroek

  Kerkstraat 63

  Huize Rustenbroek aan de Kerkstraat heeft een kwaadkijkend leeuwtje, liggend op een bed van bladeren in het bovenlicht. Toch een fraai stukje houtsnijwerk al is het dan zonder de gebruikelijke hoornen des overvloeds en andere tierelantijnen.

• 

  

  Achter de Wal 5

  Van het licht op het adres Achter de Wal 5 is te melden dat men bij het overschilderen voor het gemak voor een monochromatisch uiterlijk heeft gekozen. Dit handgesneden bovenlicht doet enigszins denken aan het veelkleurige exemplaar van Hereweg 83 Meeden.